Metformina jest lekiem pierwszego rzutu stosowanym w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej, kiedy wdrożone zmiany stylu życia (dieta, aktywność fizyczna) nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Dotyczy to insulinooporności, zespołu policystycznych jajników, a także cukrzycy typu 2, w celu uregulowania poziomu glukozy we krwi i poprawy obwodowej wrażliwości na insulinę. Jak działa metformina? Jakie efekty niesie jej stosowanie? Czy wchodzi w interakcje z suplementami?
Czym jest metformina?
Metformina jest lekiem regulującym poziom glukozy we krwi, pochodną biguanidu. Historia metforminy sięga już XVII wieku, kiedy badacze odkryli, że pochodne guanidyny (związki podobne budową do metforminy), występujące w liściach francuskiego bzu, posiadają właściwości antyglikemiczne. Wysoka toksyczność uniemożliwiła jednak ich stosowanie, dlatego uzyskana synteza metforminy w 1922 r. spowodowała w późniejszym czasie jej rozpowszechnienie i szerokie zastosowanie na całym świecie jako terapii pierwszego rzutu cukrzycy typu 2. Jest ponadto stosowana w leczeniu zespołu policystycznych jajników (PCOS) oraz w redukcji masy ciała u osób z cukrzycą.
Metformina – działanie
Najwyższa pora, aby dowiedzieć się, jak działa metmorfina. Działanie metforminy polega na hamowaniu produkcji glukozy przez wątrobę przy jednoczesnym zwiększeniu jej zużycia w komórkach ciała. Ponadto zmniejsza wchłanianie glukozy z jelit oraz powstawanie wolnych kwasów tłuszczowych w tkance tłuszczowej, co wpływa na poprawę wrażliwości insulinowej. Oddziałuje korzystnie na lipidogram – obserwuje się nieznaczny spadek stężenia cholesterolu, w tym LDL oraz trójglicerydów. Wykazuje także działanie ochronne na układ sercowo-naczyniowy. Jest także korzystny u pacjentek z PCOS – badania wykazały, że zmniejsza skórne objawy towarzyszące zespołowi policystycznych jajników oraz normalizuje ich cykl, oraz owulację (zwiększa jej częstość).
Jak działa metformina? Poznaj działania wykraczające poza gospodarkę węglowodanową
Badania wskazują także na znacznie szersze działanie metforminy, wykraczające poza gospodarkę węglowodanową. Dane obserwacyjne sugerują, że może być ona związkiem typu anti-aging ze względu na możliwy korzystny wpływ na procesy starzenia się. U osób leczonych metforminą wykazano poprawę w kontekście przeżycia w porównaniu do tych bez cukrzycy. Metformina jest wiązana z procesami długowieczności, ponieważ wpływa na zapobieganie pogorszenia stanu zdrowia związanemu ze starzeniem się i chorobami nowotworowymi.
Przyjmowanie i dawkowanie metforminy
Metforminę należy przyjmować do posiłków (w zależności od liczby dawek). Jeśli metformina stosowana jest raz dziennie, należy włączyć ją podczas śniadania. Dawkowanie metforminy W uzależnione jest od stanu pacjenta, wyników glikemii, a także skuteczności wdrożonej terapii behawioralnej obejmującej zmiany dotychczasowego stylu życia. Lek należy popijać wodą.
Przejściowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe i możliwe niedobory
Włączenie metforminy do stałego repertuaru lekowego może wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi. Przede wszystkim mogą pojawić się dolegliwości na tle żołądkowo-jelitowym, a dokładniej bóle brzucha, nudności, biegunka, wymioty, utrata apetytu. Zwykle objawy te są przejściowe, co oznacza, żeprzechodzą w miarę upływu czasu. Jeśli jednak są one nadal uporczywe i problematyczne, nie należy odstawiać leku, ale skonsultować się z lekarzem w celu zmodyfikowania dawkowania metforminy lub częstotliwości podawania.
Warto mieć także na uwadze, że przewlekłe stosowanie metforminy może prowadzić do niedoborów witaminy B12. Związek ten jest kluczowy dla prawidłowych funkcji psychiatrycznych, neurologicznych i procesów krwiotworzenia. Już dolny, choć nadal prawidłowy zakres laboratoryjny, może dawać objawy niedoboru w postaci zmęczenia, zaburzenia koncentracji czy objawów depresyjno-lękowych. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, kluczowa jest regularna kontrola poziomu witaminy B12 w ustroju, i odpowiednio dopasowana do tego suplementacji witaminą B12.
Niektóre badania wskazują także na możliwe niedobory magnezu podczas terapii metforminą. Z tego powodu kluczowe jest także, aby zadbać o odpowiednią podaż magnezu z dietą i/lub suplementację dobrze przyswajalnymi solami (np. cytrynianem magnezu). Nieoptymalne spożycie magnezu ma negatywny wpływ na gospodarkę węglowodanową, stąd niezwykle ważna jest jego podaż w kontekście osób z zaburzeniami metabolicznymi.
Berberyna, czyli „naturalna” metformina
W ciągu ostatnich lat wzrosło zainteresowanie berberyną, nazywaną naturalną metforminą. Jest to związek o podobnych mechanizmach działania do metforminy, ale zdecydowanie lepszej tolerancji z uwagi na minimalne zarejestrowania działań niepożądanych. Dotychczas przeprowadzone badania (w tym metaanalizy badań klinicznych) wykazały, że berberyna jest skuteczna w kontekście obniżania poziomu glukozy na czczo i poposiłkowo, insuliny na czczo oraz obniżania lipidów. Badania wskazują, że berberyna może być łączona z metforminą – należy jednak skonsultować to z lekarzem prowadzącym, który ukierunkuje optymalny schemat leczenia.
Jak działa metformina? – podsumowanie najważniejszych informacji
Metformina to lek pierwszego rzutu w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej. Jak działa metformina? Ta może być wsparciem już na etapie „wzmocnienia” leczenia behawioralnego w insulinooporności czy jako lek w cukrzycy typu 2 oraz PCOS. Badania wskazują także na jej potencjalny efekt anti-aging, aczkolwiek na wyniki prowadzonych badań należy poczekać. Warto jednak pamiętać, że terapia metforminą może nieść ryzyko rozwoju niedoborów witaminy B12 czy magnezu. Odpowiednia suplementacja będzie więc miała wpływ na optymalizację leczenia. Warto tę kwestię omówić ze swoim lekarzem lub farmaceutą.
Więcej informacji o insulinooporności i holistycznym podejściu do sposobów na IO znajdziesz także na naszym profilu facebookowym @ Oswój hormony. Jeśli chodzą Ci po głowie jakieś pytania dotyczące inulinooporności, koniecznie napisz do nas za pośrednictwem profilu facebookowego.
Bibliografia:
- Metformina, Medycyna Praktyczna: https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=538
- Metformina jako anti-aging: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6779524/
- Metformina a procesy starzenia się: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28802803/
- Metformina a starzenie się i nowotwory: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27984715/
- Niedobór magnezu w cukrzycy typu 2: https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2017/09/8.pdf
- Berberyna w cukrzycy typu 2- metaanaliza: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23118793/